Den Haag, 9 september – Overlevende Philip Bialowitz (84) wist ruim tweehonderd toehoorders, waaronder heel veel jongeren, te boeien met zijn levensverhaal. Het publiek in de Haagse Hogeschool hing aan zijn lippen; regelmatig werden zijn woorden met applaus ondersteund. Uit de vele vragen uit de zaal sprak een intense betrokkenheid en grote belangstelling.
Bialowitz vertelde openhartig over zijn ervaringen. Van zijn jeugd in het Poolse plaatsje Izbica – later gebruikt als doorgangsgetto naar de vernietigingskampen- en zijn maandenlange verblijf in Sobibor tot zijn rol tijdens de opstand van Sobibor en zijn leven na zijn ontsnapping. Daarnaast zong hij de zaal toe. Onder andere een Nederlands liedje dat hij in het kamp had geleerd. Ook schuwde hij de actualiteit niet. Bij aanvang van zijn lezing toonde Bialowitz zich zeer verheugd over de komst van zoveel jongeren. “Onder de zes miljoen doden waren anderhalf miljoen kinderen”, sprak hij.
Bombarderen
Biaolwitz had een duidelijke boodschap aan hen. “Tijdens de opstand vochten we niet alleen voor ons leven, maar ook voor een wereld zonder genocide. Ik heb vijf kinderen en vijftien kleinkinderen, maar genocide vindt nog steeds plaats. Ik heb vaak gedacht: het bombarderen van de gaskamers en spoorwegen was zo makkelijk geweest! Er zouden wel doden zijn gevallen, maar de gaskamers zouden zijn vernietigd en daarmee het doden op die schaal. Als slachtoffers hebben we ons verlaten gevoeld. Dat mogen we niet meer laten gebeuren.”
Bialowitz (links) voorafgaand aan zijn lezing in Den Haag (foto Carlo Huffener)
Mijn hart bloedde
Philip Bialowitz verloor zijn zussen en vader in Sobibor, zijn moeder was al eerder vermoord door de nazi’s. Aangrijpend was zijn herinnering aan de laatste momenten van zijn zus. ‘Hoe lang duurt het voordat het gas ons heeft gedood?’, vroeg ze aan degene die haar haar afknipte luttele minuten voordat ze de gaskamer ingedreven zou worden. De ‘kapper’ herkende het meisje als de zus van Philip en kon hem deze woorden meegeven. Dit in schrijnend contrast met andere ervaringen. Bialowitz ging bijvoorbeeld uitgebreid in op de manieren waarop de nazi’s probeerden te verhullen dat nieuw aangekomenen in een vernietigingskamp waren aangekomen. “Joden uit Nederland probeerden bij aankomst optimistisch te zijn. Ik wist dat ze in een half uur allemaal vermoord zouden zijn. Mijn hart bloedde bij dat besef.”
Sobiborproces
Ongelooflijk genoeg wist hij samen met zijn broer de oorlog te overleven. Maar de in Polen geboren Bialowitz voelt zich niet welkom meer in Polen en emigreert naar de Verenigde Staten om daar een nieuw leven op te bouwen. Sinds zijn pensioen wijdt hij zijn leven aan het in herinnering houden van het bestaan en de gruwelen van Sobibor. Dit doet hij door lezingen te geven, de uitgave van zijn bibliografie, maar ook door gerechtelijke processen te ondersteunen. Zo trad hij in de jaren zestig op als getuige in het ‘Sobiborproces’ in Hagen en was hij enkele jaren geleden medeaanklager in het proces tegen Demjanjuk.
Bezoek Internationaal Strafhof
Bijzonder was zijn ontmoeting voorafgaand aan de lezing van dinsdag 9 september met een afvaardiging van de officieren van justitie van het Internationaal Strafhof (International Criminal Court, ICC) in Den Haag. Samen met bestuursleden van de Stichting Sobibor werd Philip Bialowitz en zijn zoon Joe met alle egards ontvangen. Het ICC benadrukt het belang van educatie van jonge mensen. Ook werd openlijk gesproken over de manieren waarop aanklagers ruimte willen geven aan ervaringen en verhalen van slachtoffers in de processen en de moeilijkheden die dit oplevert, door verregaande intimidatie van getuigen.
De bijeenkomst in De Haagse Hogeschool werd georganiseerd door de Stichting Sobibor i.s.m. De Haagse Hogeschool. De komst van Philip Bialowitz naar Nederland werd mede mogelijk gemaakt door de Provincie Gelderland.
