Transport 19, 20 juli 1943
De Gedenklaan in Sobibor, juni 2013 (foto: Frank van der Elst)
De allerlaatste trein van Westerbork naar Sobibor vertrok op dinsdag 20 juli 1943. Dit was het negentiende transport. In de veewagons bevonden zich 2209 mannen, vrouwen en kinderen. Niemand van hen zou het vernietigingskamp overleven.
Nog geen drie maanden later, op 14 oktober, vond er in het kamp een grote opstand plaats. Honderden gevangenen lukte het die dag te ontsnappen. Sobibor werd direct gesloten en met de grond gelijk gemaakt. Niets mocht zichtbaar blijven van de plek waar meer dan 170.000 Joden uit verschillende Europese landen waren vermoord.
Ruim 34.000 mannen, vrouwen en kinderen uit Nederland maakten de gedwongen reis naar Sobibor. Op een enkeling na werden zij in nog geen vijf maanden tijd allemaal vermoord. Van de negentien transporten overleefden slechts vijftien vrouwen en drie mannen de oorlog. In 2013 is het zeventig jaar geleden dat er negentien treinen van Westerbork naar Sobibor reden. De Herinneringsbox, een speciale en prachtig ontworpen uitgave van de Stichting Sobibor, staat stil bij al deze negentien treinen.
