De opstand van 1943, tot grote verrassing van de Duitse bewakers, wordt gezien als een symbool van de moed van de Joodse verzetstrijders.

Wajspapir doodde minstens een nazi gedurende de opstand – volgens de United States Holocaust Memorial Museum een van de moedigste daden van de Joodse gevangenen. Hij overleed op 11 januari 2018 liet de Federation of Jewish Communities in Russia weten in een verklaring.

De opstand in het kamp in Oost-Polen begon op 14 oktober 1943. De organisatie ervan begon na de aankomst van verschillende veteranen van het Rode Leger met ervaring in de strijd, waaronder Wajspapir en Aleksandr “Sasha” Aronovich Pechersky. De groep had wapens gemaakt van hout en beraamde een plan waarin werd voorzien om bewakers te neutraliseren op essentiële locaties waardoor een massale ontsnapping mogelijk zou worden.

De opstand in Sobibor, die de nazi’s volledig overviel, wordt wijd en zijd gezien als een symbool van enerzijds de moed van de Joodse verzetsstrijders en anderzijds in het misplaatste zelfvertrouwen van de nazi’s dat ze in staat zouden zijn om elke vorm van opstand de kop in te drukken. Wajspapir was ook een van de vier gevangenen die het startsignaal voor de opstand gaf, waarin 11 SS-ers werden gedood en 300 gevangenen ontsnapten.

Wajspapir kreeg de opdracht om een SS soldaat en een Oekraïense bewaker te doden in de kleermakerij samen met de Poolse Jood Jehuda Lerner. Bewapend met bijlen stonden Wajspapir en Lerner, beide volledig uitgehongerd, klaar en waren verborgen achter een gordijn in de werkplaats. Daar wachtten ze op SS officier Siegfried Graetschus, de leider van de Oekraïense bewakers. Graetschus kwam naar de deur en deed een jas aan die de kleermakers voor hem hadden gemaakt. “Ik kwam vanachter het gordijn te voorschijn, liep langs de officier naar de dur, draaide me om en sloeg hem op zijn hoofd met de scherpe kant van de bijl”, vertelde Wajspapir tijdens een interview in 1975 over de opstand.

Van de gevangenen van het kamp zijn er slechts 53 ontkomen aan de razzias die de nazi’s na de opstand organiseerden in de bossen rond het kamp.

Alle nabije familie van Wajspapir werd vermoord in de sjoah.

“We verdeelden ons in groepen en gingen naar verschillende richtingen. Onze groep, waarin 11 Sovjet-gevangenen, ging in noordoostelijke richting” , vertelde Wajspapir. Deze groep sloot zich aan bij andere verzetsstrijders. Na de oorlog ging Wajspapir terug naar Donetzk en nam zijn oude beroep weer op.

“De herinnering aan de moed die werd getoond door Wajspapir en zijn kameraden zal voortleven voor de voorspoed van de Joodse gemeenschappen in Rusland en zal doorgaan met de strijd voor deze voorspoed,” schreef de Federation van Jewish Communities van Rusland in een verklaring.

bron:
Times of Israel, 13 januari 2018

Lees ook zijn verhaal op sobiborinterviews.nl