Persmap . Nederlands

München, 14 april 2011 • Alle requisitoiren van de medeaanklagers zijn uitgesproken ! lees meer >

In deze persmap vindt u alle informatie inzake het Demjanjuk-process
contact: link.

Het advocatenteam van de mede-aanklagers houdt een weblog bij.
Click here for the English Press Folder
Klicken Sie hier für das deutsche Pressefaltblatt

Inhoudsopgave

Nederlandse mede-aanklagers naar Demjanjuk-proces in München
Geschreven Groepsportret
Portraits of the Nebenkläger from the USA (in English)
Vernietigingskamp Sobibor
Aantallen
Trawniki
Periode van Demjanjuk
Kindertransporten
Opstand inclusief foto’s en namen van overlevenden die naar het proces komen
Transportlijsten
Geschiedenis na 1945
Gedenklaan
Herinrichting/vier-landenoverleg
Stichting Sobibor

Nederlandse mede-aanklagers naar Demjanjuk-proces in München

De Nebenkläger in het proces tegen John (Iwan) Demjanjuk zijn mensen wier eerstegraads familieleden (ouders, broers en zusters, echtgenoten) vermoord zijn in Sobibor in de periode van 28 maart tot 1 oktober 1943, waarin Demjanjuk als in Trawniki opgeleide Wachmann in het vernietigingskamp werkte. Een aantal van hen doet dit op verzoek van de Duitse justitie, anderen hebben zich spontaan aangemeld.

In juridische zin kunnen uitsluitend eerstegraads familieleden van vermoorde mede-aanklager zijn. In morele zin spreken de Nederlandse Nebenkläger ook namens al diegenen die vermoord zijn in de periode dat Demjanjuk in Sobibor was. Bijvoorbeeld in het geval van de kindertransporten vanuit Vught, waarbij ook hele families gedeporteerd zijn waarvan niemand meer leeft.

Meer dan 170.000 Joden werden in Sobibor vermoord. Vanuit Nederland zijn 34.313 Joden naar Sobibor gedeporteerd, van wie ongeveer 33.000 daar in de gaskamers verdwenen. Dat van hen de namen bekend zijn komt omdat ze op zogenaamde transportlijsten gezet waren, die bewaard zijn gebleven.

Omdat deze namen bekend zijn, kon een groep van 23 Nederlandse Nebenkläger gevormd worden. Uit Duitsland komt tenminste één mede-aanklager, net als uit de Verenigde Staten en Israel, uit Polen tenminste twee. Of er iemand zal kunnen spreken namens anderen van de meer dan 130.000 Joden uit Duitsland, Polen, de voormalige Sovjet-Unie, Frankrijk, Oostenrijk, Tsjechië, Slowakije en voormalig Joegoslavië die in Sobibor naamloos zijn vermoord, is op dit moment onbekend.

De Nederlandse nabestaanden spreken namens hun vermoorde familieleden, maar ook zijn zij de symbolische vertegenwoordigers van alle anderen die in Sobibor zijn vergast.

Geschreven Groepsportret

Omdat er geen dag in mijn leven voorbij gaat dat ik niet met de shoa bezig ben

November 2009

De meeste mede-aanklagers gaan naar München om hun in Sobibor vermoorde ouders te vertegenwoordigen, maar er zijn ook Nebenkläger die zowel hun ouders als een broer of zus in Sobibor verloren hebben. Er is een mede-aanklager wiens jonge vrouw in het vernietigingskamp vermoord is. Ook zijn er onder de mede-aanklagers personen die niet alleen hun familie hebben verloren maar die ook zelf één of meerdere kampen hebben overleefd.

Rob Cohen (83) was aan het eind van de oorlog 19 jaar oud en heeft zelf meer dan twee jaar in concentratie- en vernietigingskampen gezeten, waaronder in Auschwitz-Birkenau: “Ik heb gezien hoe onbarmhartig de moordmachine van de nazi’s heeft gewerkt. Het gaat elk menselijk voorstellingsvermogen te boven en een ieder die aan zulke moordpartijen deel heeft genomen dient een passende en rechtvaardige straf te krijgen. Als een Duitse rechtbank die zou uitspreken zou Duitsland hiermee bewijzen zijn plaats in de democratische westerse landen te hebben verdiend, is zijn mening. “Dat zovelen de dans ontsprongen zijn, knaagt nog steeds heel erg aan mijn leven.

Vera de Jong-Simons (69) voelt zich tegenover “haar omgebrachte ouders en familie verplicht om één van de daders alsnog berecht te zien worden.

Zij vindt het belangrijk dat zoveel mogelijk mede-aanklagers ter plekke zijn om deze zaak zo breed mogelijk wereldkundig te maken. Tegen de achtergrond van het proces speelt voor haar persoonlijk mee “dat ik mijn hele leven mijn ouders moet missen met alle consequenties van dien; het besef van de onmenselijke wijze waarop mijn ouders, mijn grootmoeder en mijn tante zijn omgebracht.

Rudie Cortissos (70) gaat als mede-aanklager naar het proces om een beetje genoegdoening te krijgen en om de wereld te laten weten dat de nabestaanden er nog steeds mee bezig zijn en er dagelijks mee geconfronteerd worden. “Ja om de confrontatie aan te gaan, maar of wij het droog houden betwijfel ik. Ook grote kerels huilen wel eens.

 

 

Achtergrondinformatie

Vernietigingskamp Sobibor

Het kamp bevond zich in het Generalgouvernement in Oost-Polen aan de spoorlijn Chelm-Wlodawa, op ongeveer zes kilometer afstand van het dorp Sobibor. Het lag schuin tegenover het bestaande stationnetje. Om het reguliere personen- en goederenverkeer niet te belemmeren als grote transporten aankwamen, werd het bestaande spoor uitgebreid tot drie sporen om maximaal vijftig goederenwagons te kunnen opvangen. Vanaf het meest westelijke spoor werd een vierde afgetakt dat binnen de dubbele afrastering van het kamp uitmondde. De ernaast gelegen wal, de Rampe, was 120 meter lang, zodat dit spoor maximaal elf wagons en een locomotief kon bevatten. Het kamp lag in een dun bevolkt moerasgebied, op korte afstand van de grens met de bezette Sovjet-Unie, het Reichskommissariat Ukraine. Het behoorde met Belzec, Treblinka en voor een deel met Lublin/Majdanek tot de vier vernietigingskampen die de SS in het kader van de zogenoemde Aktion Reinhardt voor de uitvoering van de Endlösung der Judenfrage heeft gebouwd. Naast deze vier kampen functioneerden in Polen tevens Chelmno, in de omgeving van Lodz, als vernietigingsoord en niet in de laatste plaats ook Auschwitz-Birkenau. Dit kamp was naast vernietigings- ook werkkamp. Voor geschiedenis Sobibor zie www.stichtingsobibor.nl

Aantallen
In Sobibor werden in anderhalf jaar tijd tenminste 170 .000 Joden vergast, van wie ongeveer 33.000 uit Nederland. In de periode van maart tot en met juli 1943 gingen wekelijks transporten van Westerbork naar Sobibor. Ongeveer 1000 mensen werden voor werk elders geselecteerd. Onder hen een der Nebenkläger, Jules Schelvis.

Trawniki

Zie dit artikel in Historisch Nieuwsblad.

Periode van Demjanjuk

Demjanjuk was als in Trawniki opgeleide Wachmann van 26 maart 1943 tot 1 oktober 1943 in het vernietigingskamp Sobibor. Uit Nederland zijn in die periode 27.900 Joden vermoord, waaronder alleen al 1269 kinderen van de kindertransporten uit Vught.

Kindertransporten

Op 6 en 7 juni 1943 vertrokken twee treinen met Joodse kinderen uit kamp Vught (Konzentrationslager Herzogenbusch). Alle kinderen onder de zestien moesten weg, ook hun moeders moesten mee. Er werd hun gezegd dat ze naar een speciaal kinderkamp in de buurt zouden gaan, maar de treinen gingen naar het doorgangskamp Westerbork en vervolgens naar Sobibor. 1269 Joodse kinderen werden hier vrijwel direct na aankomst door vergassing om het leven gebracht.

Opstand

Op 14 oktober 1943 brak een opstand uit van de in het kamp aanwezige “werkjoden”. Dit waren de mensen die het kamp in feite draaiende moesten houden. Onder leiding van een Russisch-Joodse krijgsgevangene, Alexander Petsjerski, slaagden ruim 300 van de 650 gevangenen erin te ontsnappen. Na de opstand werd het kamp onmiddellijk opgeheven en met de grond gelijk gemaakt nadat alle niet-ontsnapten vermoord waren. Het terrein werd beplant met bomen, met de bedoeling de gepleegde misdaden voor altijd te verbergen.

Van de ontsnapten overleefden 47 de oorlog en zij konden na de oorlog getuigen van de massamoord die in Sobibor had plaats gevonden. Onder hen twee Nebenkläger die tevens zullen getuigen in het proces tegen Demjanjuk in München, Thomas Blatt en Philip Bialowitz.

Transportlijsten

In Westerbork werden destijds voor verschillende doeleinden transportlijsten opgesteld. De meeste bewaard gebleven lijsten bevatten de familie- en voornamen van de gedeporteerde personen – in nagenoeg alfabetische volgorde – met hun geboortedatum. Ze werden meegegeven aan de Transportführer van elk transport om ze op de plaats van bestemming – 19 deportatietreinen reden naar Sobibor – aan de commandant te overhandigen.

Geschiedenis na 1945

Het heeft lange tijd geduurd voordat Sobibor uit de vergetelheid begon te raken. Pas begin jaren zestig was er sprake van enige belangstelling. In de loop van de tijd heeft de plaats de meest uiteenlopende bestemmingen gehad die zich laten samenvatten in: Sobibor, vernietigingskamp – voetbalveld – trouwlocatie – monument. (Frank van der Elst “Sobibor, de naoorlogse geschiedenis van een kampterrein; voetbalveld, trouwlocatie, monument“)

Gedenklaan

Het voormalige kampterrein herinnert in niets meer aan de plek van toen. In 2003 is begonnen met de aanleg van de Gedenklaan. Daar zijn blijvend groene boompjes geplant en liggen natuurstenen waarop namen en data voor in Sobibor vermoorde personen. Er zijn verhoudingsgewijs veel stenen voor Nederlanders omdat de transportlijsten uit Nederland bewaard zijn gebleven. Daarom zijn ook de namen bekend van de Nederlanders die in Sobibor vermoord zijn, dit in tegenstelling tot de 135.000 vermoorden uit andere landen. De Gedenklaan werd op basis van de toen bekende gegevens zo goed mogelijk gesitueerd op de plaats van de vroegere Schlauch of Himmelfahrtstrasse, de weg die de Joden moesten afleggen van de plaats waar zij zich moesten uitkleden naar de gaskamers. Het is mogelijk dat op grond van actueel onderzoek het terrein anders ingericht zal moeten worden. De Nederlandse Regering vertolkt het standpunt van de Stichting Sobibor: de stenen die aan de Gedenklaan geplaatst zijn, zullen bij een eventuele nieuwe inrichting van het terrein een respectvolle en waardige plaats blijven behouden.

Herinrichting/vier-landenoverleg

Inmiddels wordt over het voormalige kampterrein internationaal overleg gepleegd. Nederland is in een vier-landenoverleg betrokken bij de herinrichting van het voormalige kampterrein. Het voormalige vernietigingskamp Sobibor zal met financiële steun van Polen, Israël, Slowakije en Nederland heringericht worden. De herinrichting zal onder meer het markeren van de asvelden inhouden, bovendien ontstaan er een herdenkingsplaats en een bezoekerscentrum. Het is de bedoeling dat wanneer de herinrichting volgens plan in 2013 klaar zal zijn, Sobibor de status van Pools staatsmuseum krijgt. Er is Nederland veel aan gelegen dat de stenen die reeds aan de Gedenklaan geplaatst zijn, bij een eventueel noodzakelijke nieuwe herinrichting een respectvolle en waardige plaats behouden. Wanneer er een bezoekerscentrum zal zijn op de plaats van het vernietigingskamp zelf, zal dat voor de educatie een grote stimulans zijn.

Stichting Sobibor

De Stichting Sobibor werd in 1999 opgericht door Jules Schelvis, die als enige het transport uit Westerbork van 1 juni 1943 overleefde. In 2011 heeft hij zich gezien zijn hoge leeftijd teruggetrokken als adviseur van een bestuur dat uitsluitend uit vrijwilligers bestaat en gedragen wordt door een groeiend donateursbestand. Doel van de stichting is ervoor te ijveren dat de herinnering aan dit vernietigingskamp blijft voortbestaan, een kamp waar meer dan 33.000 Joden uit Nederland door vergassing zijn vermoord. Tot de steeds terugkerende activiteiten behoren lezingen over Sobibor door Jules Schelvis in Nederland en Duitsland. Daarnaast biedt de stichting lezingen aan over bijvoorbeeld de Opstand in Sobibor. Er worden tentoonstellingen gemaakt, boeken uitgegeven, herdenkingen en herinneringsreizen georganiseerd. In samenwerking met het Bildungswerk Stanislaw Hantz (BSH) uit Kassel (Dld) en Studnia Pamieci uit Lublin (Polen) worden studiereizen naar de kampen van de Aktion Reinhardt in Oost-Polen gemaakt. Educatie wordt een steeds belangrijkere doelstelling. De stichting werkte mee aan een dvd over de Joodse kinderen in kamp Vught (KZ Herzogenbusch). Met deze dvd willen wij jongeren van nu de praktijk van intolerantie, discriminatie en vervolging meer dan 60 jaar geleden van nabij laten zien. Dat gebeurt door het verhaal van Joodse kinderen van de zogenaamde kindertransporten die in Sobibor werden vermoord.

Het toenemende belang van educatie blijkt ook bij de studie- en herdenkingsreizen. Steeds meer werken wij samen met Poolse leraren, studenten en leerlingen. Door onze activiteiten samen met Poolse jongeren in Sobibor krijgt de geschiedenis van het voormalige kampterrein een veel intensere betekenis. De officiële en vriendschappelijke samenwerking met en tussen de provincies Lubelski en Gelderland heeft ervoor gezorgd dat er tegenwoordig actueel studie- en lesmateriaal voor basis- en voortgezet onderwijs bestaat.