Op woensdag 14 oktober 2020 werd het eerste exemplaar van Het Niemann Album uitgereikt aan staatssecretaris Paul Blokhuis van het Ministerie van VWS. Door een bijdrage van het ministerie is de vertaling van de oorspronkelijke Duitse uitgave (Fotos aus Sobibor) gerealiseerd. Hiermee wordt het belang van de onbekende en nooit eerder vertoonde foto’s van vernietigingskamp Sobibor onderstreept. Nooit eerder hebben nabestaanden van de slachtoffers gezien hoe kamp Sobibor er in de oorlog uit heeft gezien. Nooit eerder kregen we zo’n goed beeld van deze verschrikkelijke plek.
Ook schokkend aan de foto’s is het ongegeneerde karakter van deze foto’s van een SS’er. Johann Niemann was huisschilder en begon bij de SS een carrière als verdelger van Joden. Hiermee kreeg deze doodgewone man een status die hij in een normale wereld nooit zou hebben kunnen bereiken. Vergelijkingen met ‘de banaliteit van het kwaad’ dwingen zich op.
Boek
Met de moed der wanhoop kwamen op 14 oktober 1943 Joodse gevangenen in opstand en doodden daarbij ook SS’er en plaatsvervangend kampcommandant Johann Niemann. Pas kort geleden kwamen meer dan 350 foto’s en aanvullende documenten uit zijn bezit boven water. De gedeeltelijk in twee albums verzamelde particuliere foto’s, oorspronkelijk bedoeld als visueel aandenken aan zijn carrière, werpen een nieuwe, indringende blik op de Holocaust in het door Duitsland bezette Polen en de ‘euthanasie’-moorden op lichamelijk en geestelijk gehandicapten in het Derde Rijk waarbij Niemann actief betrokken was.
De in dit boek gepubliceerde unieke fotoverzameling wordt in verschillende bijdragen in een verhelderend historisch kader geplaatst. Ze vormt een even beklemmende als waardevolle informatiebron over de onder de noemer Aktion Reinhardt aangeduide moord op circa 1,8 miljoen Joden in de dodenkampen Belzec, Sobibor en Treblinka, een minder bekend hoofdstuk in de vernietiging van de Europese Joden.
Het Niemann Album (Fotos aus Sobibor. Die Niemann-Sammlung zu Holocaust und Nationalsozialismus) is in het Duits uitgegeven door Bildungswerk Stanisław Hantz e.V. en onderzoeksinstituut Ludwigsburg van de Universiteit Stuttgart. De inhoudelijke bijdragen zijn afkomstig van Martin Cüppers, Annett Gerhardt, Karin Graf, Steffen Hänschen, Andreas Kahrs, Anne Lepper en Florian Ross.
De Nederlandse uitgave is een samenwerking tussen Uitgeverij Verbum en Stichting Sobibor. Jetje Manheim, oud-voorzitter van Stichting Sobibor, leverde een bijdrage aan het boek. Namens het bestuur van de stichting schreef bestuurslid Matthijs van der Tang het voorwoord van de Nederlandse vertaling.
Het boek is via de reguliere boekhandel te koop.
