Op 14 mei 2023 is in alle stilte in Herzliya, Israël, Sophia Engelsman-Huisman overleden. Zij is 97 jaar geworden. Sophia Engelsman-Huisman was één van de 18 Nederlandse overlevenden van het vernietigingskamp Sobibor. En (vermoedelijk) de laatste overlevende van de 34313 uit Westerbork naar Sobibor gedeporteerde Joden.
Op 26 februari 1943 werd Sophia tijdens de razzia van het Joods ziekenhuis ‘Megon Hatsedek’ in Rotterdam opgepakt en werd Sophia Huisman doorgestuurd naar het doorgangskamp Westerbork. Deportatie naar Sobibor volgde op 10 maart 1943. Dertien vrouwen van dit tweede transport hebben de oorlog overleefd.
Sophia werd in Sobibor als ‘Arbeitsjude’ geselecteerd en kwam via de kampen Majdanek en Lublin-Alter Flughafen als dwangarbeider in de marmeladefabriek van Milejow. Hier overleefde ze Aktion Erntefest, de massamoord op 3 en 4 november 1943 op meer dan 43.000 Joden, na de opstanden in Sobibor en Treblinka. De Duitsers vergaten kamp Mileov.
Vervolgens werd ze naar Trawniki overgebracht, waar ze gedwongen werd om het uitgemoorde kamp schoon te maken, gouden tanden en kiezen bij de doodgeschoten Joden te trekken en de doden te verbranden.
Vanwege het naderende Rode Leger ging ze via het concentratiekamp Majdanek te voet naar Auschwitz, waar ze nummer 13879 werd. In Auschwitz werkte is het Scheissekommando, wat betekende dat ze alle poep in het kamp moest opruimen. Vervolgens werd ze naar Bergen-Belsen, waar ze Anne Frank ontmoette, aldus een getuigenis uit 1966 bij Yad Vashem.
Op 8 mei werd Sophia in Theresienstadt bevrijd door het Rode Leger en door de Fransen snel over de demarcatielijn in veiligheid gebracht. Ze was doodziek door vlektyfus en woog nog 37 kilo.
Via de Batafabrieken in Best keerde ze terug naar Rotterdam, waar ze bij haar oom Jo, een broer van haar vader en zijn vrouw ging wonen. In Rotterdam leerde ze de student Jaap Engelsman kennen, die in onderduik de oorlog had overleefd. Ze kregen een relatie, die eindigde toen Jaap plotseling verdween omdat ze zich had gemeld bij de Haganah, een zionistisch-joodse paramilitaire organisatie. Deze werd in 1948 opgeheven, waarna Jaap in Jeruzalem ging studeren.
In augustus 1949 vertrok Sophia via Marseille naar Israël met het schip de Galilah. Op 29 augustus 1949 arriveerde ze in Haifa. Het was niet veel later in Jeruzalem dat Sophie en Jaap elkaar weer vonden en kort daarna trouwden. Sophie vervulde in Israël haar droom door verloskundige te worden. In de jaren ’50 keerden Jaap en Sophia terug naar Nederland vanwege het werk van Jaap op de ambassade en later bij Unilever. Hun vier zonen werd in Nederland geboren. In 1959 is het gezin definitief teruggekeerd naar Israël en was ze haar verder leven werkzaam als verloskundige. en was ze bij de geboorte van haar 21 kleinkinderen en vele achterkleinkinderen. De laatste jaren woonde ze in het zorgcentrum Beth Juliana.
Moge haar gedachtenis tot zegen zijn.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
