In september reisden de deelnemers aan de verdiepingsreis door Oost-Polen langs de grenzen van Oekraïne en Wit-Rusland, in wat eens het Generaal-gouvernement was. Het gebied waar 80 jaar geleden, onder de codenaam Aktion Reinhard, één van de grootste niet-militaire operaties tijdens de Tweede Wereldoorlog plaatsvond. Er werden in 1942 en 1943 ongeveer 1,5 tot 2 miljoen Joden vermoord.
We bezochten de voormalige getto’s van Izbica, Lublin, Chelm, Wlodawa, Siedlce, Piaski en Warschau. De vernietigingskampen Bełżec, Sobibór en Treblinka. De kampen Majdanek en Alter Flughafen in Lublin en in Trawniki de oude steenfabriek. We waren op verlaten en soms ook vergeten Joodse begraafplaatsen, op plekken van massa-executies en massagraven. In Sobibor herdachten we de 34000 Nederlandse Joden die daar zijn vermoord. Het Polin museum liet ons tot slot de duizendjarige geschiedenis en cultuur zien van de Poolse Joden. We spraken over holocausteducatie en over de situatie in buurland Oekraïne.
Een week vol vragen en gedachten over de rol van daders, omstanders en slachtoffers. Het waren uiteindelijk allemaal hele gewone mensen…
“De combinatie van het gebruik van getuigenverklaringen, historische foto’s alsook de aanwezigheid op locaties waar daadwerkelijk de holocaust plaatsvond, geeft een zeer overtuigend en indrukwekkend beeld. Stichting Sobibor slaagt erin om een van de grootste en gruwelijkste niet-militaire operaties van de Tweede Wereldoorlog heel concreet uit te werken, waardoor slachtoffers weer een gezicht krijgen.” Aldus een deelnemer van de 2022-reis, Henk Vlieger.
Kortom: een week vol herinneren door informatie en educatie die op ieder van ons heel veel indruk heeft gemaakt en waar we nog wel even over moet nadenken en stil van zijn… en die een vervolg krijgt in oa onderwijs en ons werk voor Stichting Sobibor.
Bernolf Kramer
